رباعیات خیام - خیام نیشابوری + جعفر جوان بخت اول + صادق هدایت

نام کتاب: #رباعیات_خیام (بر اساس نسخه ی مسکو) | به کوششِ #جعفر_جوان_بخت_اول | ۲۰۱ صفحه
___
شاید کمتر شاعری در جهان توان یافت که هچون خیام ِ ما باشد، او اندک سروده است و در همان اندک هم تردید است؛ اما هر جا نامی از شعر خاص به میان می آید، اسم خیام هم به میان است.
آن گونه که یافته اند و شمرده اند، گویا تنها شانزده رباعی به نامش در کتب قدیم آمده: دو رباعی در مرصاد العباد ، یکی در تاریخ جهانگشای جوینی ، یکی در تاریخ گزیده و دوازده رباعی در مونس الاحرار (در اصل چهارده رباعی که دو مورد تکراری است).
شادروان فروغی در مقدمه ی خیام ِ خود، شمار رباعی های منسوب به این شاعر را به شصت رسانده و بسیاری از شعرای قلیل‌الشعر نیز بسی بیش از این شعر سروده اند و بسیاری از شاعران ِ حتی هم‌عصر یا نزدیک به عصر خیام -و نه شاعران بی شمارِ بی نام و نشانِ دوران صفویه- که نامی از آنان شنیده نمی شود، دستِ کم برابر این تعداد رباعی و چه مایه قصیده و قطعه و ... دارند و دریغا ذره ای از جایگاه او در دل های مردم!
___
در آن شانزده (چهارده) رباعی ِ خیام نیشابوری ، پنج مضمون موجود است:
۱. حیرت او در امر جهان و ندانستنِ راز آن
۲. چون و چرا در کار خلقت
۳. ناپایداری جهان و زوال آدمی
۴. اغتنام وقت، از طریق عیش و شادی و باده خواری
۵. ناتوانی انسان در برابر گردش زمان
___
ویژگی رباعیات این شاعر :
۱. ذهن را در برابر مسائل اساسی از جمله خلقت و مرگ به واکنش وا می دارد
۲. پاسخ معمول و رایج به این گونه سوالات را در میان می افکند و نارسایی اش را آشکار می سازد
۳. چون پاسخی به این ابهام جاودان نمی یابد، انسان را به خوش باشی و لذت جویی از زندگی می خواند
___
می توان خیام را اثرپذیر از رودکی ، شهید بلخی و از همه بیشتر فردوسی ِ پاک‌زاد دانست.
___
در این کتاب ، ۲۹۳ رباعی از خیام نیشابوری آورده شده است که با نسخه ی صادق هدایت (♧) که شامل ۱۴۳ رباعی است، مقابله شده است.
___
♧ #ترانه_های_خیام ؛ #صادق_هدایت ؛ #انتشارات_جاویدان ؛ تهران ۱۳۵۶